Als er muziek is: Twintig Jaar Zea

10478804_10155857731465424_4282036726933681753_oDe Amsterdamse band Zea heeft in 35 landen getourd en in minstens zo veel stijlen muziek gemaakt. Deze maand bestaat Zea twintig jaar. Aan de hand van video’s en vragen neemt Zea-zanger Arnold de Boer de afgelopen twee decennia door.“Ik kon nooit nee zeggen, dus dan zit je ineens in een gospelband.”

In 1995 begon een groep studenten in Uilenstede een band. Hoe zag dat eerste jaar van Zea eruit?

We begonnen in het najaar. Ik kwam net terug uit Australië en wilde muziek maken. Michiel en Corina kende ik nog uit Friesland waar ik ook vandaan kom. Zij hadden toen een jaar muziekles gehad en wilden wel een bandje beginnen. We studeerden allemaal aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en woonden op Uilenstede. We oefenden in Buurthuis Uilenstede en mochten soms in het café ernaast voor publiek spelen. Anton en Remko kwamen ook bij de band en samen namen we onze eerste cassette op in de garage van mijn ouders in Friesland.

We laten nu een videofragment zien. Het heeft met 20 jaar Zea te maken, maar op wat voor manier, dat mag jij zeggen.

LUL - Fa Onrust 1989

LUL, hardstikke moai! Een van de eerste bands die ik zag. In Ons Gebouw te Bolsward. Samen met Fratsen (Andre Manuel). LUL kwam uit Leeuwarden, samen met Deinum zag ik ze regelmatig, ook in Het Bolwerk in Sneek bijvoorbeeld. Empee, de gitarist, was gastmuzikant in It Dockumer Lokaeltsje, en die spelen weer op het Zea 20.0 Festival. Later, in Amsterdam, gingen Empee en Klaas verder als Solbakken, samen met Jelle Buma, drummer van Deinum, ook een prachtband. Zea speelde wel een aantal keer samen met Solbakken, maar met Kanipchen-Fit (het vervolg van Empee, na Solbakken) nog veel vaker, we hadden een paar mooie tours samen naar de Balkan, Frankrijk en Spanje.

Dit TV-programma, Onrust, was een belangrijke bron voor nieuwe ontdekkingen. Alleen al door de introtune heb ik Public Enemy leren kennen.

Meteen nog een fragment:

Haardcore - Ore Slope - MOK 4

Mokum Hakkum. Doet me denken aan feesten in Het Repetitiehuis en Frieshuis en natuurlijk de Legalise Streetraves in de jaren 90. Het wonder van Gabber is dat je niet danst op die harde kick maar op de syncoperende synths en dat is erg verslavend. Ondanks die vier-op-de-vloer beat en de kleine marge in het aantal BPM, geeft de muziek heel veel vrijheid voor experiment met geluiden, sampels, synths, drummachines. Na hiphop voor mij een belangrijke muzikale revolutie waar ik erg van genoten heb en die ik zeker door mn eigen Zea muziek heb heen gevlochten.

 

11705735_10155857730325424_130766817465145615_oNiet zo lang geleden poste je een foto op facebook met het onderschrift dat je gitaar leert spelen in Kenia. Is het waar, heb je in Kenia gitaar leren spelen?

Eigenlijk was dat gewoon in Friesland. Mijn vader had een drumband in het dorp. Daar liepen mijn broer en ik dan in mee, met bekkens die we tegen elkaar sloegen, en een capeje om, want we waren te klein voor een pak. Toen we oud genoeg waren mochten we trommel spelen en op blokfluitles. Daarna mocht ik kiezen of ik trompet of orgel wilde leren. Orgel leek me niks, bovendien hadden ze bij de harmonie trompetspelers zea in drumbandnodig, dus ik kon meteen aan de bak. Vervolgens ben ik ook bij de school big band (Bogerman Bigband) gegaan. We zijn daarmee op tour geweest naar Denemarken en België. Ik zat ook bij een jeugdorkest, bij een drumband, bij Harmonieorkest Halelujah Makkum, en zelfs bij een gospelband. Ik kon nooit nee zeggen, dus dan zit je ineens in een gospelband. Drums en gitaar mocht ik van mijn vader niet spelen. Toch had mijn broer, die orgel had gekozen, op een gegeven moment genoeg van dat ding, en hij heeft toen een gitaar geregeld. We oefenden John Denver, R.E.M., The Beatles en Nirvana. Zo had ik de basis geleerd.

Tijdens mijn studie Culturele Antropologie besefte ik dat ik, behalve naar België en Denemarken, nog nooit naar het buitenland was geweest. Toen besloot ik naar Kenia te gaan, en ik nam mijn gitaar mee. In Kenia was ik verpletterd door de muziek in het openbaar vervoer, in die kleine busjes. De muziek stond knetterhard, het was een soort zwembad van geweldige muziek. Ik ontmoette in Kenia mensen en dan gingen we samen gitaar spelen. Ik speelde wat akkoorden die ik kende, en dan speelden zij iets wat ik te gek vond. Daar heb ik wel veel van geleerd. Het waren heel bijzondere avonden. Er was geen elektriciteit, dus de muziek had alle aandacht. Volgens mij is dat toch een interne drang: als er muziek is, dan willen mensen er ook in opgaan. Zoals Nietzsche ooit zei: zonder muziek zou het leven een vergissing zijn.

Weer een fragment:

2005 Interview Willem Breuker, Piece for 3 Street Organs (1967)

Wow, draaiorgels en Willem Breuker, geweldig, dit kende ik niet. Ik heb ook wel eens een plan gehad om zo’n boek te laten maken maar het is er nog niet van gekomen, ik houd het nog even op de speeldoosversie. Het is een prachtig instrument en voor Nederland een traditie en dan Willem Breuker die er totaal iets anders mee doet, het in
dienst stelt van zijn eigen wereld. Dat is fantastisch, het is “old and dirty” en van de straat maar wel totaal eigenwijs. En niemand vond het mooi natuurlijk, maar ja Christiaan Huygens maakte in de 17e eeuw een 31-toons octaafindeling en in 1950 maakte Adriaan Fokker er een orgel voor en in 2015 betalen mensen goed geld om er in Het Muziekgebouw naar te luisteren, want daar staat het.
En nog een:

IVA NOVA - YAGA. ИВА НОВА - ЯГА

Haa, Iva Nova, mooie video. Ik mis ze [maar ze bestaan nog wel! Meer info vind je hier] Vanaf 2005 heb ik ze erg goed leren kennen. We speelden met hen, ze hielpen ons op weg in Rusland en Remko is in 2008 met Katia, de drumster getrouwd. Iva Nova heeft vaak in de OCCII en op onze K-tsjoem avonden gespeeld. Remko woont nu in St Petersburg, ik zie ze helaas iets minder vaak maar hoop volgend jaar weer die kant op te gaan. Rusland is een prachtig land, heb publiek is er waanzinnig en aan goeie films, literatuur, poëzie, humor en muziek hebben ze ook zeker geen gebrek. O ja, de taal klinkt prachtig, ze klinkt soms als de muziek van Alva Noto, met al die “prrs”, “govs” en “krriggss”.

In 2002 werd Zea een elektronisch duo met gitaar en samples in plaats van een volle bezetting met bas en drums. Maar in 2008, toen Remko in Rusland ging wonen, werd je zelfs een eenmansband. Mis je weleens bandgenoten op het podium?

In het begin was ik er fysiek nog niet aan gewend dat ik in mijn eentje was: dan draaide ik me op belangrijke momenten tijdens een nummer weleens om, maar dan was er niemand. Toen ik nieuwe liedjes begon te maken, ging die reflex weg. De timing was overigens goed: een half jaar nadat Remko weg was gegaan, vroeg The Ex mij als zanger. Toen had ik de luxe dat ik in een waanzinnige band kon spelen waar ik allerlei nieuws in kon ontdekken en waar ik zelf veel in kwijt kon, en kon ik daarnaast nieuwe nummers bedenken die ik in mijn eentje wilde brengen. Ik ging voor die liedjes op zoek naar iets anders. Ik kon het niet meer uit de dynamiek van een band halen, dus zocht ik het meer in de interactie met het publiek. Ik probeer ervoor te zorgen dat elk optreden uniek is omdat het alleen op die manier kan klinken doordat ik op dat moment op die specifieke plek bij dat publiek ben.

Weer een fragment:

Lightning Bolt at Fort Thunder 1997

Hee Brian en Brian, ik heb deze video lang geleden gezien. Ja, ik hou erg van deze chaos. Lightning Bolt in de OCCII (3x) hoort bij de toppunten van de concerten aldaar. Maar ze staan niet alleen, dit filmpje en hun documentaire “The power of salad and milkshakes” zijn goede vertegenwoordigers van een levendige pan-atlantische underground scene. Met Zea speelden we in een van die warehouses in Providence. Ineens ging al het licht uit en riep er iemand “IT’S A FUCKING TRAP!”. Het duurde 2 seconden voor ik doorhad dat het de eerste band op de poster was. Het enige licht kwam van kleine lampjes op de frets van de gitaren. Het hele publiek stuiterde in het donker heen en weer, en de band ertussendoor. Shit, ik bedenk me nu dat dit soort streken na het drama in Parijs minder goed zullen vallen en wel wat mensen een hartverzakking kunnen bezorgen.

Brian en Brian speelden in de OCCII in 2008 op de avond van de Amerikaanse verkiezingen. Ze hadden zelfs een website “Noise for Obama” opgezet opdat ze alles wilden doen om John McCain geen president te laten worden. De hele nacht hebben we bij mij thuis CNN gekeken. Die noise heeft geholpen.

Het lijkt alsof je altijd veel energie hebt. Heb je tips voor muzikanten die sneller moe zijn?

Als je het over touren hebt, dan is het simpel: lang touren is geen goed idee. En dat geldt denk ik voor iedereen. of je nou een twintiger of een vijftiger bent, drie weken is een soort van limiet. Met The Ex is twee weken eigenlijk al de grens. Als je die overschrijdt dan komen de ergernissen en dan gaan bands uit elkaar. Je bent nou eenmaal niet verliefd op elkaar, meestal niet tenminste, dus je moet ervoor zorgen dat je niet te lang zo dicht op elkaar zit. Met Zea zorg ik er bewust voor dat ik alles zelf regel en uitvoer, dat is een beschermingsfactor. Het feit dat ik zelf moet rijden zorgt ervoor dat ik niet te veel drink. En doordat ik de contacten met de zalen zelf onderhoud, is het altijd weer leuk om ergens aan te komen. Natuurlijk zit er weleens iets tegen, maar als ik daarmee om weet te gaan, dan zie ik dat weer als een succes. Ik heb alles in eigen hand, en dat geeft me energie.

Om af te sluiten nog twee fragmenten:

Sham 69 - If the Kids are United

Aha, deze band ken ik via Terrie van The Ex. Hij zingt het soms nog wel eens, maar dan alleen de eerste drie woorden. Hij zag ze wel live, net als de Buzzcocks maar die waren blijkbaar erg slecht. Terwijl ik de Buzzcocks juist gaaf vind. Maar ik zag ze nooit. Nou ja, zo kun je het onderweg nog eens ergens over oneens zijn.

Maxwell Dagaati - Lenlen Kole // Lobi (live in Sweden)

Maxwell Dagaati, uit Ghana, xylofoonspeler in de band van King Ayisoba en dat terwijl hij Dagaaba is en King Ayisoba van de Fra Fra-stam. Het is dus redelijk uniek dat hij meespeelt. Hier solo in een museum halverwege Zweden. Die avond speelden we in een oude houtzagerij midden in de Zweedse bossen. Ik ben op geweldige plekken geweest met King Ayisoba en de band, ze hebben al heel veel van Europa gezien. En veel Europeanen hebben hen gezien en dat was het idee toen ik King Ayisoba in 2012 voor het eerst naar Europa haalde. Een groot avontuur wat nog niet is afgelopen. Eind januari ga ik weer naar Ghana om in het noorden, Bolgotanga, op te treden op een heel groot feest. Samen met King Ayisoba en veel anderen. Dat wordt wel wat.

Op 27 november vindt het 20.0 Zea-Festival plaats in OCCII. Bekijk de volledige line-up hier.

Meer shows vind je op de website van Zea.

De geluidsfragmenten en video’s zijn geselecteerd door Sjoerd Stolk.